Darowizna

Darowizna to umowa, mocą której darczyńca zobowiązuje się do jednostronnego, bezpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku na rzecz obdarowanego, przy równoczesnym braku nałożenia na niego obowiązku świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Darowizna zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione (np. wydanie samochodu wraz z kluczykami i dokumentami, przelew pieniędzy na konto obdarowanego).
Ze względu na przedmiot umowy, przepisy bezwzględnie wymagają zachowania formy aktu notarialnego dla oświadczeń obu stron w przypadku między innymi darowizny: nieruchomości, użytkowania wieczystego nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.

W roli darczyńcy oraz obdarowanego mogą wystąpić wszystkie podmioty prawa – osoby fizyczne, osoby prawne, a także jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (w imieniu i na rzecz stron mogą działać też ustanowieni przez nich pełnomocnicy).
Istnieje również możliwość ustanowienia darowizny na rzecz dziecka poczętego, lecz jeszcze nienarodzonego (tzw. nasciturus). Oświadczenie woli o przyjęciu darowizny mogą w takim przypadku złożyć jego przedstawiciele ustawowi, a mianowicie przyszli rodzice lub ustanowiony kurator. Dziecko poczęte, ale nienarodzone uzyskuje własność nieruchomości w drodze darowizny, jeśli urodzi się żywe.
Umowa darowizny jest niezwykle popularną formą przeniesienia własności nieruchomości, zwłaszcza w kręgu najbliższej rodziny. Niewątpliwą korzyścią jest możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 4a ustawy z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie bowiem z wyżej wymienionym przepisem zwolnione do podatku jest nabycie w drodze umowy darowizny własności rzeczy lub praw majątkowych nabytych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę.
Darczyńca może odwołać uczynioną przez siebie darowiznę, niezależnie od faktu czy zobowiązanie wynikające z umowy darowizny zostało już wykonane czy też nie. Przepisy prawa określają w jakich przypadkach odwołanie darowizny jest uzasadnione i dopuszczalne np. w przypadku darowizny już wykonanej, jeżeli obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności. Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.

Podstawowym aktem prawnym regulującym problematykę umowy darowizny jest ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny.

Co może być przedmiotem darowizny?

Przedmiotem darowizny może być praktycznie wszystko, np.: nieruchomości gruntowe i lokalowe, prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, określona kwota pieniędzy, samochód, zwolnienie obdarowanego z długu.
W przypadku zawarcia umowy darowizny nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego i spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu wymagane jest zachowanie formy aktu notarialnego.

Z zawarciem umowy darowizny wiążą się następujące koszty:

taksa notarialna – wysokość taksy notarialnej uzależniona jest od wartości przedmiotu umowy,
opłata sądowa, gdy dla przedmiotu umowy jest prowadzona lub będzie założona księga wieczysta,
podatek od spadków i darowizn – za wyjątkiem darowizny własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę (art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn Dz. U. z 2017 r., poz. 833).